„Jesteś za stara, żeby z nami podróżować, Babciu. Zostań w domu i pilnuj domu” – powiedzieli. Ale następnego ranka ich bilety lotnicze wylądowały w mojej skrzynce pocztowej. Wykonałam jeden telefon… i odwołałam wszystkie.

Kochana Babciu

Nie pisałem do syna ani jego żony. Nie musieli o tym wiedzieć.

Stało się to dwa dni później przy śniadaniu. Naprzeciwko mnie siedziała kobieta mniej więcej w moim wieku, z siwymi włosami spiętymi w prosty kok.

„Używasz za dużo masła” – powiedziała całkiem uprzejmie.

Spojrzałem w górę, lekko rozbawiony. „Lepiej niż za mało”.

Skinęła głową. „Sprawiedliwie.”

To był początek. Miała na imię Rosalie, była emerytowaną dyrektorką szkoły z Lyonu i podróżowała samotnie, tak jak ja. Podczas lunchu siedzieliśmy pod porośniętym winoroślą tarasem, popijając zimne białe wino.

„A twoja rodzina?” zapytała.

Zatrzymałem się. „W porządku. Po prostu myślałem, że jestem za stary na podróże”.

Jej oczy lekko się zwęziły. „Powiedzieli ci to?”

Skinąłem głową.

Nie zareagowała dramatycznie, po prostu popijała wino. „Jesteś tutaj” – powiedziała. „Więc się mylili”.

Tej nocy leżałam w łóżku, rozmyślając o wszystkich latach, przez które tkwiłam w swojej dziedzinie. O przyjęciach urodzinowych, na które gotowałam, ale nigdy nie usiadłam, żeby się nimi cieszyć. O podróżach, które finansowałam, ale na które nigdy nie byłam zapraszana. Nie byłam potrzebna, naprawdę. Poza opieką, przygotowywaniem posiłków, niezawodną obecnością.

Następnego ranka Rosalie zapukała do moich drzwi. Miała pod pachą złożoną mapę i błysk w oku. „Florencja” – powiedziała. „To niedaleko. Zawsze chciałam zobaczyć Uffizi”. Spojrzała na mnie. „Ty?”

Zawahałem się. „Dlaczego nie?” – powiedziałem.

Tego popołudnia zarezerwowaliśmy bilety kolejowe. Dwie kobiety po siedemdziesiątce kupowały bilety w jedną stronę jak studentki na wakacjach. Tego wieczoru dostałem wiadomość od synowej.

Sprawdzałeś ogród? System zraszaczy ostatnio dziwnie działa.

Nie, jak się masz? Nie, gdzie jesteś?

Nie odpowiedziałem. Zamiast tego spakowałem się. Tej nocy schowałem telefon do szuflady i go wyłączyłem. Po raz pierwszy od dawna nie czułem się jak ktoś, kto czeka na dołączenie. Czułem się jak ktoś, kto idzie naprzód, krok po kroku.

Pociąg do Florencji odjeżdżał tuż po 9:00. Siedzieliśmy obok siebie w cichym wagonie. Rosalie czytała kryminał po francusku. Wpatrywałem się w okno. Krajobraz przesuwał się obok, miękki i złocisty.

Florencja powitała nas ciepłym powietrzem i wąskimi uliczkami. „Chcę zobaczyć Botticellego” – powiedziała Rosalie – „i może coś absurdalnego i drogiego, czego nigdy nie założę”.

Zrobiliśmy jedno i drugie. Stojąc przed Narodzinami Wenus , poczułem, jak coś we mnie się rozluźnia. To uczucie, że piękno nie zawsze jest głośne. Czasami jest ciche, nieuniknione.

Tego wieczoru jedliśmy makaron z masłem i szałwią. Śmiech przyszedł nam łatwiej niż zwykle.

„Teraz jesteś inna”, powiedziała cicho Rosalie.

„Jak to?”

„Siedzisz wyżej. Mniej… złożony.”

Później, wracając do pokoju, z przyzwyczajenia sprawdziłam telefon. Dwadzieścia cztery nieodebrane połączenia. Czternaście od synowej, reszta od syna. Przejrzałam wiadomości. Gdzie jesteś? Wszystko w porządku? Coś się stało? Potem wiadomość głosowa. Głos mojego syna, zmęczony i ochrypły. „Mamo, proszę zadzwoń do nas. Dzieci są zdenerwowane. Myśleliśmy, że będziesz w domu”.

Wpatrywałem się w ekran. Czułem dystans. Nie okrucieństwo, tylko przestrzeń. Wystarczająco dużo, żeby oddychać.

Następnego dnia dostałem kolejną wiadomość od syna: Mamo, czy ty celowo odwołałaś nasze wakacje? Dotarliśmy na lotnisko i… nieważne. Proszę, zadzwoń. Martwimy się.

Wyłączyłem telefon. Tej nocy, kiedy wracaliśmy do hotelu, Rosalie zapytała: „Więc co dalej?”

Zastanowiłem się przez chwilę. „Lizbona” – powiedziałem. „Zawsze chciałem usłyszeć fado na żywo”.

Uśmiechnęła się. „No to chodźmy.”

Lizbona powitała nas jak stary przyjaciel: ciepła, nieco rozczochrana i pełna muzyki, której nie trzeba rozumieć, żeby czuć. Rosalie nie czuła się dobrze pierwszego dnia, więc przyniosłam jej herbatę i poczytałam. Przypomniało mi to mojego męża w szpitalu, te ciche gesty troski, o których nikt nie pisze wierszy, ale które znaczą więcej niż cokolwiek innego. Całe życie opiekowałam się innymi, ale to nie było dla mnie obowiązkiem. To był wybór.

W domu gościnnym włączyłam telefon. Pięć nowych wiadomości. Znów moja synowa. To nie jest śmieszne, Helen. A potem: Nie wiemy, co powiedzieć dzieciom. A od mojego syna: Dowiodłeś swoich racji.

Naprawdę? Nie byłem nawet pewien, co według nich miałem na myśli.