Minęły trzy lata od tamtego dnia…

— Andreas, nie trzeba. Przeszłość się nie zmienia. Można tylko nauczyć się z nią żyć. Ja już się nauczyłam.

— Masz kogoś? — zapytał po chwili ciszy.

— Tak, — odpowiedziała, po krótkim zastanowieniu. — Siebie.

Odwróciła się i wyszła. Na zewnątrz czekała jej sąsiadka z małą dziewczynką o brązowych włosach i zielonych oczach. Clara pochyliła się, a dziewczynka rzuciła jej się w ramiona.

— Mamusiu! Skończyłaś pracę?

— Tak, kochanie, — powiedziała, całując ją w czoło. — Już skończyłam.

Andreas stał w progu, patrząc, jak odchodzą. Gdy usłyszał śmiech dziecka, jego oczy napełniły się łzami. Wiedział, że to światło, które kiedyś sam zgasił, teraz świeciło jaśniej niż kiedykolwiek.

Clara odwróciła się na chwilę, nie żeby spojrzeć na niego, ale żeby pożegnać cień przeszłości. Potem podniosła córkę w ramiona i ruszyła przed siebie, ku słońcu, ku życiu, które wreszcie należało tylko do niej.